TOEKOMSTPLAN | oostnatie

EEN TOEKOMSTPLAN VOOR SPOOR OOST

LIEVER EEN PARK DAN EEN PARKING!

EEN STAND VAN ZAKEN APRIL 2024

Voorjaar 2023 organiseerden we een succesvolle bevraging over de site Spoor Oost. Een grote meerderheid van de bevraagden vonden dat de site tot nog onderbenut wordt en nog heel wat potentieel biedt. De droom om van Spoor Oost een buurtpark te maken blijkt springlevend.

Op basis van de resultaten van de bevraging hebben we 2 stedenbouwkundigen (Luk Vanmaele en Maarten Vrebos) gevraagd om een stappenplan voor de toekomst van Spoor Oost uit te werken. (Zie presentatie)

Met dat Toekomstplan hebben onze kandidatuur ingediend voor een investeringstoelage bij vzw Welzijnszorg CRSO. In november 2023 ontving Oostnatie een budget van 75.000€ voor infrastructuurwerken binnen de concessie van Bar Oost.

Ondertussen heeft Oostnatie van Vespa een beperkte uitbreiding van de concessie verkregen aan de voet van de speelheuvel. Op die manier ontstaat er een verbinding vanaf de Droomhut via Bar Oost en de nieuwe container van Chams naar de skate ramp en overdekte hangar tot aan de lokalen van de jeugddienst In die publieke zone willen we met de investeringstoelage het aanbod voor de gebruikers van het stukje publieke ruimte op Spoor Oost verbeteren en uitbreiden.

Volgende deelprojecten zijn in uitvoering:

1. Optimaliseren van de infrastructuur Bar Oost

Herstel vloer en sanitair toiletten
Vernieuwen overkapping perron en afwatering
Verbetering leidingen van elektriciteit en water
Extra groenaanplanting

2. Uitbreiding aanbod voor moeders en kinderen

Aankoop en inrichting nieuwe container Chams
Bouw speelaanleiding kinderen
Bouw overdekte zithoek

3. Aanleg ‘plantsoen Stephanie Van Houtven’

Ontharden van 180m²
Aanleg plantsoen
Ontwerp zitbank

De realisatie van 1 en 2 zijn voorzien tegen half juli 2024. Het plantsoen willen we inhuldigen voorjaar 2025.

BEKIJK HIER DE PRESENTATIE

WAT VINDEN 1135 ANTWERPENAREN VAN SPOOR OOST?
RESULTATEN VAN EEN ONLINE BEVRAGING

de bevraging werd afgenomen tussen 28 januari en 1 maart 2023

WAAROM DEZE BEVRAGING?

Na zes jaar activiteit op Spoor Oost maakt Oostnatie vzw de balans op en wil wel eens weten wat de Antwerpenaren Spoor Oost vinden. Zowel van de huidige situatie, als van wat de toekomst zou kunnen zijn. De respons op deze online bevraging is onverwacht groot. In een maand tijd hebben 1135 personen de enquête ingevuld. Het onderwerp leeft. De omliggende buurten hebben een duidelijke mening over de toekomst van Spoor Oost. Geen wetenschappelijk onderzoek, maar wel een relevant signaal.

SITUERING VAN SPOOR OOST

Met de aankoop in 2014 van een gedeelte van het spoorwegemplacement Spoor Oost vond de Stad Antwerpen een oplossing voor twee dringende problemen: een nieuwe locatie voor de Sinksenfoor en parkeerplaats voor de bezoekers van het Sportpaleis en Lotto Arena tijdens de werken aan de Oosterweelverbinding. Niet helemaal naar de zin van de inwoners van Borgerhout die hoopten op een park. Het dicht bevolkte en jonge Borgerhout kampt structureel met een tekort aan groen en open ruimte. Bij wijze van troostprijs werd een klein gedeelte van de 11 ha gevrijwaard als publieke ruimte.

Sinds 2017 organiseert vzw Oostnatie - met de oude treinwagons van Bar Oost als uitvalsbasis - er met en voor buurtbewoners kleinschalige activiteiten allerhande. Op die manier claimt de buurt de site zoveel mogelijk als publieke ruimte. Behalve twee maanden, dan palmt de Sinksenfoor tussen half mei en half juli het volledige terrein in. Oorspronkelijk bedoeld voor voorlopig vijf jaar, maar blijkbaar vinden de foorkramers de locatie dan toch oké. Verder wordt het terrein het jaar door gebruikt als parkeerzone voor de bezoekers van de evenementen in Sportpaleis, Lotto Arena en Trix.

Meer info over de visie en plannen van stad en Vespa voor Spoor Oost vindt u hier.

WIE NAM DEEL AAN DEZE BEVRAGING?

In het totaal hebben 1135 personen de enquête ingevuld. Daarvan zijn 63% vrouwen en 36% mannen.

De meer dan de helft (61%) is tussen 30 en 50 jaar, 16% van de deelnemers zijn jonger dan 30 jaar, 23% zijn ouder dan 50 jaar.

De meerderheid (63%) woont op minder dan 2km van Spoor Oost. Van de deelnemers wonen er 485 in Borgerhout (2140), 211 in Antwerpen Noord (2060) en 121 in Deurne (2100).

WAAROM EN HOE KOMEN DE DEELNEMERS NAAR SPOOR OOST?

Waarom en hoe komen de deelnemers naar Spoor Oost?

Van alle deelnemers komt 69% af en toe of regelmatig naar Spoor Oost, 31% komt er zelden of nooit.

De meeste deelnemers passeren er gewoon met de fiets (552), anderen komen naar Bar Oost (414) of komen er voor de Sinksenfoor (368). Andere redenen om naar Spoor Oost te komen zijn: wandelen (284), sporten (203) en met de kinderen naar de speeltuin (175) of picknicken (74). Bezoekers komen meestal met de fiets (60%) ofwel te voet (29%)

Waarom kom je naar Spoor Oost?

Waarom kom je naar Bar Oost?

WAT VINDEN DE DEELNEMERS VAN SPOOR OOST ZOALS HET NU IS?

De grote meerderheid van de deelnemers vinden de site momenteel ‘te veel verhard en met te weinig groen’ (86%) maar wel ‘een boeiende locatie met veel potentieel’ (82%). De helft (50%) vindt het er nu onaantrekkelijk en slechts bij mooi weer een bezoek waard (45%). 44% van de deelnemers vindt de site zoals ze er nu bijligt slechts matig interessant, 39% vindt Spoor Oost onbelangrijk en 16% vindt de locatie wel belangrijk.

Wat vind je van Spoor Oost zoals het er nu bijligt?

Wat vind je van Spoor Oost?

Enkele citaten:

‘Unieke plek met enorm potentieel. Nu onderbenut, met een parking als meest dwaze invulling!’

‘Een saaie betonvlakte. Veel wind en lawaai, afgesneden van de woonbuurten.’

‘Heerlijk, zoveel open ruimte vlak bij onze dichtbevolkte buurt. Maar o zo weinig groen, alles verhard. Een gemiste kans.’

‘Terrain vague. Voelt als een vrijhaven, met veel rebels potentieel.’

‘Desolaat, guur, enigszins verwaarloosd en ongezellig. Zonde, er zou zoveel meer mee kunnen gebeuren.’

‘Bar Oost is cool, mag wel meer open zijn.’

‘Een fantastisch plek, maar nu gebruikt voor verkeerde doelstellingen.’

‘Schoon in zijn lelijkheid. Een kale vlakte met prachtige zonsondergangen, ruimte waar je wat verder kan zien dan de huizen aan de overkant.’

'Voorlopig nog een gemiste kans, een groen park zou de buurt goed doen.'

'Moet dringend zoveel mogelijk ontharden en vergroenen.'

'Een betonnen woestijn: grijs en guur in de winter, zinderend heet in de zomer...'

'Ik mis een directe doorgang naar het Terloplein.'

'Leuke plek op het kruispunt van drie districten om in de zomer samen te komen. Kan in de toekomst verbonden worden met park Spoor Noord.'

'Kostbare ruimte met veel onbenut potentieel.'

'Kranen zijn mooi industrieel erfgoed.'

WELKE TOEKOMST DROMEN DE DEELNEMERS VOOR SPOOR OOST?

Welke dromen vind jij belangrijk?

Hoe belangrijk vind je volgende mogelijke toekomstige invulling voor Spoor Oost?

Op basis van de 571 andere voorstellen over de toekomst voor Spoor Oost hebben, zijn dit de meest voorkomende meningen:

De vraag om van Spoor Oost een groene oase voor de buurt te maken komt 88 maal terug.
In 57 meningen wordt uitdrukkelijk naar een echt park gevraagd.
De vraag naar wilde natuur (bomen, bos, water, grasveld ..) komt 30 keer voor.
De vraag naar openlucht zwemgelegenheid (zwemvijver, pootje baden, ..) scoort hoog met 37 vermeldingen.
Net zoals de 34 vragen naar horeca, niet alleen hippe zomerbars, maar ook permanente eet- en drank gelegenheid.
Opvallend is dat 26 voorstellen gaan over tuinieren allerhande (volkstuintjes, samentuin, pluktuin, kruidentuin, moestuin, boomgaard ..).
28 personen willen vooral geen projectontwikkeling, de site moet een open publieke ruimte blijven.
26 personen pleiten voor een ruimte voor kunst en cultuur (ateliers, repetitieruimte ..)
25 personen zien Spoor Oost vooral als een ontmoetingsplek, met zitbanken (10), picknickplaats (5), schaduwplekjes (6), toiletten (3). Een rustige en veilige verblijfsruimte (8).
Voor 23 personen moet er ook plaats komen voor buurtparkeren (in een parkeertoren).
De expliciete vraag naar een buurtsporthal komt 17 keer terug, meer sportinfrastructuur 7 keer.
Daarbij scoort het voorstel voor een skatepark (11 maal) en pumptrack (4 maal) het hoogst.
De vraag naar overdekte beschutte ruimte voor kleinschalige evenementen (feest, ontmoeting,..) komt 15 keer terug.
14 keer wordt voorgesteld om een openlucht theater te bouwen voor kleinschalige culturele evenementen (concert, openlucht film, dansvoorstelling, ..).
Ook de mogelijkheid om er markten (rommelmarkt, kunstmarkt, foodtrucks, ..) te organiseren wordt 14 maal geopperd.
Voor 12 personen mag er meer speelplek voor kinderen zijn, bv een avontuurlijke speeltuin.
11 deelnemers stellen voor om er een recreatiepark (pretpark, avonturenpark) van te maken.
De vraag voor jeugdlokalen komt 10 keer terug.
9 mensen vragen een hondenloopzone.
Als er dan toch woningen (7) gebouwd worden dan wel sociale woningen, co-housing, ..
Er wordt een aantal keren (9) verwezen naar het voorbeeld van Park Spoor Noord. Ook de Blikfabriek (Hoboken) en het OLT Rivierenhof (Deurne) zijn inspirerend.
Een aantal deelnemers (17) dromen van een verbinding onder de spoorwegbundel vanuit Terloplein of Kortrijkstraat met Spoor Oost.

Samengevat, de deelnemers dromen vooral van een groene oase, een echt park aan de rand van dichtbevolkte wijken, ingevuld als multifunctionele ontmoetingsplek, afgestemd op de noden van de buurt, met de focus op sport en cultuur voor jong en oud. Voorstellen voor een zwemvijver, tuinieren en horeca scoren hoog.

Nog enkele citaten:

‘Maak er een mooi park van! Waarom niet met een zwemvijver?’

‘Laat het een plek worden voor de jeugd, waar natuur en cultuur elkaar ontmoeten’

‘Behoudt die unieke industriële ruwe sfeer, maar zorg vooral voor veel meer groen’

‘Een park met hoofdzakelijk groen. Fietser en wandelaar welkom. Kleinschalige sportieve en culturele activiteiten het jaar rond’

‘Een leuke ontmoetingsplaats voor mensen uit de buurt, waar kinderen kunnen spelen en volwassenen rust vinden’

‘Park met beschutte speel- en zitplekken en een openluchttheater’

‘Natuur in de stad, als groene long voor een dichtbevolkte buurt’

‘Een groene ontmoetingsplek voor iedereen in een wijk met veel mensen en weinig tuinen’

‘Een creatieve plek in het groen, een plaats van rust en onthaasting’

‘Locatie voor polyvalente kleinschalige evenementen, afgestemd op de noden van de buurt’

‘Borgerhout snakt al zo lang naar een buurtsporthal'

HOE VERDER?

Op basis van de resultaten van deze bevraging werkt Oostnatie vzw een ‘Toekomstplan Spoor Oost’ uit. Met daarin een aantal deelprojecten (openlucht amfitheater, grote zitbank, aquaduct, reuzeschommels ..) die op korte termijn samen met de buurt kunnen aangepakt en gerealiseerd worden.

Maar daarna ook een aantal voorstellen op langere termijn (ontharding en vergroening, verbouwen van de 2de hangar tot overdekte multifunctionele ruimte, aanleg van een avontuurlijke wadi, ...). Voor die plannen is wel de samenwerking met en financiering door het stadsbestuur nodig. Het doel is om de publieke ruimte voor de buurt uit te breiden en aantrekkelijker te maken. De transitie van een parking naar een park.

Volgens de informatie van de Stad is de huidige invulling van Spoor Oost tijdelijk. Alleszins tot 2030, tot na de werken van de Oosterweelverbinding. In de ontwerpsessies van ‘Over de Ring’ wordt ook geijverd voor de ontwikkeling van een Spoorpark achter de huizen van de Guldensporenstraat en Vlagstraat en verbonden met Park Spoor Noord via de Schijnpoort. Met indien mogelijk ook de doorsteek vanuit Terloplein en Kortrijkstraat onder de spoorwegbundel naar de site Spoor Oost. De stad zou in onderhandeling zijn met NMBS/Infrabel over het verplaatsen van een aantal spoorweginstallaties zodat de spoorwegbundel kan versmald worden. Ter hoogte van de Schijnpoortweg is een multimodaal verkeersknooppunt (voor fiets, bus, tram, trein) gepland.

Meer info over deze verre toekomstplannen vind je hier.

Vzw Oostnatie, Borgerhout, 13 maart 2023